“Uiteindelijk wint het goede door goede daden en keuzes van geïnspireerde mensen.”
De werkgroep Open Kerk heeft aan Activiteit pour Liberté (APL) gevraagd of wij, naar aanleiding van de wandeling van het Pad van Titus die we in 2022 maakten, een expositie over dit onderwerp zouden kunnen organiseren in de Remigiuskerk, tijdens de zomermaanden. Natuurlijk willen wij dat graag! We koesteren goede herinneringen aan de wandeling. Bovendien is het in het jaar dat Hengelo “80 jaar Vrede en Vrijheid” herdenkt, juist een bijzonder onderwerp. Titus Brandsma, die als geen ander heeft gestreden voor vrede en vrijheid en dit met zijn leven moest bekopen, kan ons nog steeds als voorbeeld dienen.
Als deelnemer van APL heb ik samen met de werkgroep de afgelopen maanden gewerkt aan de ontwikkeling van deze expositie. Het is bijzonder hoe bepaalde gebeurtenissen steeds weer op je pad komen. In het voorjaar van 2020, tijdens de eerste lockdown, woonden we een aantal weken in Friesland. Elke ochtend begonnen we de dag met een wandeling. Telkens kwamen we langs een bescheiden monument. Wat ons aanvankelijk opviel, was de tekst “Beste kinderen niet met de steentjes spelen.”. Pas na enkele dagen keken we goed naar het monument en ontdekten we dat dit het geboortehuis van Titus Brandsma was. Daar in Bolsward, vlak bij de plek waar Titus werd geboren, bleek ook een Titus Brandsma Museum te zijn – helaas gesloten in deze tijd.
In 2021 volgde de aankondiging van zijn heiligverklaring. Ik keek enkele documentaires, maar als iemand die traditioneel gereformeerd was opgevoed, begreep ik aanvankelijk weinig van de commotie rond dit gebeuren. De emoties van mensen over de heiligverklaring waren voor mij moeilijk te begrijpen. Maar naarmate ik me meer verdiepte in Titus’ leven, begon ik hem echt te waarderen. Wat een bijzondere man! Een kloosterling en mysticus, maar tegelijkertijd een daadkrachtig doener. Ondanks zijn kloostergeloften stond hij midden in de maatschappij. Een veelzijdig persoon, maar ook een gewoon mens, die door zijn (moedige) acties niet altijd werd gewaardeerd. Hij had een hart voor de mensen die op zijn pad kwamen, omdat hij in ieder mens iets van God zag.
In 2022 wandelden we met de APL van Hengelo naar Nijmegen. Ons doel was de World Peace Flame, maar tot mijn verrassing stond deze vlam op het plein van de Titus Brandsma Memorial Kerk. In 2023 fietsten we via de Vincent van Goghroute door ’s Hertogenbosch en bezochten de Sint-Jan. Ook daar troffen we een verwijzing naar Titus: hij werd in deze kerk in 1905 tot priester gewijd en er staat een beeld van hem in de kerk.
Ook dit jaar gingen we opnieuw op pad met de APL, dit keer naar Kevelaer via Kleef. Tot onze verbazing kwamen we ook daar weer Titus tegen. In 1942 zat hij twee weken in de gevangenis in Kleef, op weg naar Dachau, waar hij op 26 juli overleed.
Wat maakt Titus nu zo bijzonder? Het is moeilijk om dat in een paar woorden samen te vatten, maar iets dat mij bijzonder trof tijdens mijn zoektocht naar informatie, was een lezing die Titus in 1931 in de Broederkerk in Deventer hield. Daar waarschuwde hij al tegen de opkomst van het nationaal-socialisme. Hij zei:
“Men meent, neen, men verkondigt het openlijk, dat men in de maatschappij met beginselen van vrede en liefde niets begint, dat men in de strijd om het bestaan sterk moet zijn en zich steeds sterker moet maken omdat de macht van de sterkste het recht schept.”
Trots zijn we als werkgroep dat de expositie “Wie is Titus?” de afgelopen weken een try-out had in het Nationaal Onderduikmuseum in Aalten, waar hij te zien is tot midden maart 2024. De officiële opening hier in Hengelo staat gepland op 29 maart, op het moment dat Hengelo bijna 80 jaar Vrede kan vieren.
